Another Round (tựa đề gốc: Druk) là bộ phim Đan Mạch chiến thắng Oscar hạng mục Best International Film năm vừa rồi. Trước đó, bộ phim cũng chiến thắng hạng mục Best Film của Danish Film Award cùng nhiều giải thưởng danh giá khác như BAFTA, European Film Award, London Film Festival… Khác với những bộ phim chiến thắng giải phim quốc tế tại Oscar thường lấy chủ đề gai góc như chiến tranh, nghèo đói, tệ nạn, phân hóa giai cấp, LGBT (Parasite, Roma, A Fantastic Woman, Saul Fia, Ida, Letters from Iwo Jima…), Another Round lại có một chủ đề đời thường hơn, nhưng khai thác dưới một góc nhìn đầy mới lạ: Đó là rượu.
Rượu là một chủ đề quen thuộc, mà nhiều bộ phim Âu-Mỹ vẫn thường khai thác hoặc sử dụng làm một phần xây dựng nhân vật của mình. Another Round đưa ra một góc nhìn mới mẻ và lạ lùng: Sẽ thế nào khi những thầy giáo trung học đáng kính, sẽ thường xuyên sử dụng rượu để duy trì hưng phần thần kinh cho mình?
Khác với ở Việt Nam, nơi rượu đã trở nên quá đỗi quen thuộc. Tôi bắt đầu uống rượu từ khi học lớp 9, đến khi 18 tuổi thì đã không còn lạ gì với vị rượu. Ở Việt Nam, số lượng dân chúng uống rượu cũng rất đỗi đông đảo, và phần nhiều cánh “bợm nhậu” thường uống đến say xỉn một cách thường xuyên. Nhưng ở Mỹ và một số nước châu Âu, trẻ em dưới 18 tuổi hoàn toàn bị cấm uống rượu bia. Rượu được liệt vào hàng chất kích thích, dù không bị cấm như các chất gây nghiện khác, rượu vẫn hoàn toàn bị cấm ở các trường học. Vấn đề lạm dụng rượu bia và nghiện rượu cũng được xã hội Mỹ và các nước châu Âu quan tâm không kém cạnh so với vấn đề nghiện các chất ma túy. Như vậy, có thể thấy, chủ đề của Another Round vừa “phạm húy” vào một vấn đề nhạy cảm của xã hội, vừa đưa ra một góc nhìn thú vị, mà chúng ta có thể hình dung đơn giản rằng sẽ thế nào nếu những thầy giáo đáng kính của chúng ta dùng lén cần sa để giữ độ hưng phấn thần kinh?
Bộ phim mở đầu bằng cuộc sống bình thường, có đôi phần tẻ nhạt của thầy giáo lịch sử Martin. Anh đi dạy một môn học mà với học sinh là chán ngắt và cứng nhắc, chẳng ai quan tâm tới những gì Martin nói. Không những vậy, anh còn bị phụ huynh bắt bẻ gay gắt việc chấm bài của mình, rằng anh nên cho con cái họ điểm cao hơn, trong khi bản chất rằng đám học sinh chẳng hề để tâm đến những gì Martin dạy.
Trong một bữa ăn với hội bạn trung niên đều là giáo viên của mình, Martin đã được đề xuất tham gia uống một lượng nhỏ rượu đều đặn hàng ngày, để giữ nồng độ cồn 0.05 thường xuyên, qua đó giúp giải tỏa căng thẳng, đem lại hưng phấn và độ “phiêu” trong giảng bài. Quả nhiên sau đó, Martin đã vượt qua giới hạn, không còn cảm thấy nhàm chán với cuộc sống mà anh như trở thành con người mới, giảng bài “phiêu” hơn, được học sinh quý mến hơn.
Không chỉ Martin mà lần lượt bạn bè của anh: một người thầy dạy thể dục, một người thầy dạy nhạc, một người thầy dạy tâm lý, đều bứt phá giới hạn và đạt được độ “phiêu” như thế. Tommy – vị thầy giáo dạy thể dục thậm chí còn khuyến khích được cậu học trò nhỏ nhút nhát trở thành một ngôi sao ghi bàn của đội bóng. Khoảnh khắc ấy, với Tommy, cứ như thể anh vừa dẫn dắt đội bóng Đan Mạch của mình giành chiến thắng trong trận chung kết World Cup vậy.
Có thể thấy, Martin cùng nhóm bạn của mình đều là những người gặp vấn đề trong cuộc sống và không hài lòng với cuộc đời của mình. Họ không đạt được thành tựu gì rõ ràng, sống một cuộc đời vật vờ mà đôi khi họ không biết được đâu là mục đích sống. Rồi thì ai cũng có vấn đề của riêng mình: kẻ thì đã lâu không còn nói chuyện với vợ, người thì sợ vợ, và có người thì còn không lập gia đình luôn. Nói theo một khía cạnh nào đó, bên trong lớp vỏ bọc thầy giáo đáng kính, họ chỉ là những “loser”. Thế rồi khi họ bắt đầu bước chân vào thử nghiệm uống rượu, rượu đem đến một cuộc sống mới cho họ. Họ có thể lãng quên cuộc sống đáng chán chường của mình, trong cơn chếnh choáng, hoàn toàn “phiêu”, phá bỏ rào cản giữa thầy và trò, nhờ vậy đạt được những thành công mà trước nay họ chưa từng đạt được.
Ngỡ tưởng những con người thất bại trong cuộc sống nhờ rượu mà lấy lại được cuộc đời, nhưng không, như ta thường nói: rượu uống ít thì tốt, mà khi đã lạm dụng thì sẽ trở thành thảm họa. Martin cùng bạn bè ngày càng nâng mức độ uống lên, và họ quyết định sẽ uống đến mức “bùng nổ” – mức say mà họ sẽ hoàn toàn mất kiểm soát bản thân mình. Đó cũng là lúc mà tất cả, từng người một, rơi vào một hố xoáy của rượu. Đó là khi họ không còn là người chủ động tận dụng rượu để thoát ra khỏi cơn khủng hoảng mà bị rượu điều khiển, nhấn chìm vào một cơn khủng hoảng còn tồi tệ hơn nữa. Vì rượu, từng người trở thành rắc rối cho gia đình. Với Martin, sự say xỉn không giúp anh hàn gắn tình cảm với vợ, mà còn đẩy anh đi xa hơn, tới mức tưởng chừng không thể quay lại.
Cái kim trong bọc rồi cũng phải lòi ra. Việc uống rượu lén ở trường học cuối cùng cũng đã bị phát hiện. Một cuộc họp toàn bộ giáo viên được triệu tập, cô hiệu trưởng đang nói về nạn uống rượu lén ở trường, thì thầy giáo Tommy xuất hiện. Và ở đây, một trong những phân cảnh đáng chú ý nhất, cũng là đỉnh cao diễn xuất của Thomas Bo Larsen trong vai Tommy, đó là khi thầy giáo thể dục Tommy bước vào, với bộ dạng say xỉn, đi đứng loạng choạng, không ngồi được vững.
Đó chính là cái kết cho sự nghiệp của Tommy. Không những vậy, đó cũng là cái kết cho cuộc đời của Tommy.
Có thể nói, diễn xuất của Thomas Bo Larsen trong vai Tommy cùng Mads Mikkelsen trong vai nhân vật chính Martin là ấn tượng nhất cả bộ phim. Với Thomas Bo Larsen, đó là pha ăn mừng khi huấn luyện đội bóng, cùng cảnh diễn say xỉn trong cuộc họp toàn giáo viên, còn với Mads Mikkelsen, đó chính là ánh mắt buồn bà trầm ngâm mang đậm nét buồn thẳm châu Âu khi bình thường, ánh mắt vô hồn khi say xỉn, và màn khóc đột ngột khi uống rượu ở đầu phim. Nếu không phải là phim nói tiếng nước ngoài mà là một phim Hollywood, có thể lắm chứ, Another Round đã chiến thắng 2 giải Best Actor in Leading Role và Supporting Role.
Kết hợp với âm thanh là những bài hát cổ điển Đan Mạch mang đậm âm hưởng châu Âu, đem lại cảm xúc như trái tim bị xiết chặt, đó là một phong cách quay đầy ngẫu hứng của bộ phim. Ấn tượng nhất phải kể đến trường đoạn Tommy dẫn dắt đội bóng trong lúc đang say, và ăn mừng đầy cảm xúc. Another Round cũng có rất nhiều trường đoạn cảm xúc như vậy, cứ như thể những người quay phim cũng đang duy trì nồng độ 0.05 trong máu. Màu phim cũng hết sức ấn tượng, khi bộ phim mang một màu ấm và fade nhẹ như được quay bởi những cuộn film outdate.
Người xưa có câu “mượn rượu tỏ tình”, ở đây, ta có thể thấy biên kịch-đạo diễn Thomas Vinterberg mượn rượu để nói về khủng hoảng tuổi trung niên. Đó là nỗi khủng hoảng về một cuộc đời bình lặng, thất bại của những người đàn ông đã ở bên sườn dốc của sự nghiệp. Đó còn là chứng trầm cảm, sự cô đơn, mà ta có thể sẽ bật khóc khi so sánh những phân cảnh cô đơn của những người đàn ông ấy, với những cảnh vui vẻ, hồn nhiên đùa vui bên nhau trên đường phố và trong sân chơi như những đứa trẻ mới lớn. Đây là một nghịch lý đau khổ, rằng ta càng lớn lên, thì càng mất đi sự hồn nhiên, vui vẻ của trẻ con, và dần trở thành những kẻ sống ở tuổi ba mươi, bốn mươi, nhưng tâm hồn đã chết khi còn hai mươi lăm.
Không chỉ khủng hoảng tuổi trung niên, bộ phim còn nêu bật chứng khủng hoảng vị thành niên. Khi những cậu chàng học sinh trung học gặp áp lực nặng nề về thi cử, điểm số, tốt nghiệp. Xuyên suốt bộ phim, đan xen những cảnh vui vẻ, hạnh phúc là những cơn khủng hoảng ở đủ mọi độ tuổi, và ta cần nhấn mạnh rằng đây là bộ phim lấy bối cảnh tại Đan Mạch – đất nước hạnh phúc nhất thế giới. Liệu rằng hạnh phúc đó có chăng chỉ là giả tạo?
Another Round khép lại khi lần lượt các nhân vật chính bắt đầu bỏ rượu và lấy lại được cuộc đời. Họ hiểu ra rằng hạnh phúc bản chất nằm trong chính tay mình, không phải nhờ cậy vào rượu – thứ tai hại đã hại chết một người trong số họ. Cái chết của Tommy giúp họ nhận ra ý nghĩa thực sự của cuộc sống, cũng là một yếu tố giúp Martin hàn gắn lại tình cảm với gia đình mình. Vậy nhưng, ta cũng không thể phủ nhận chính rượu đã tạo bàn đạp để những người đàn ông tuổi trung niên vượt qua nỗi khủng hoảng của mình. Có lẽ đó cũng là ý nghĩa chính của bộ phim, rằng đôi lúc trong những giai đoạn khủng hoảng của cuộc đời, đừng ngần ngại tìm đến chất có cồn, nhưng hãy dè chừng, đừng lạm dụng nó, kẻo bị cuốn vào vòng xoáy mà chẳng thể nào thoát ra.
Tác giả: ĐA-ĐA
#byAnhDinh 